Rusza ogólnopolski projekt ochrony torfowisk i mokradeł

Wetlands Green Life to projekt finansowany ze środków unijnego programu LIFE (22 mln euro) oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (13 mln euro), mający na celu odtworzenie oraz zachowanie obszarów bagiennych, torfowisk i terenów podmokłych na obszarach Natura 2000 i Zielonej Infrastruktury.

„Napisaliśmy wniosek wspólnie z GDOŚ o dotację w ramach unijnego programu ‘LIFE’ – czyli wspierającego ochronę przyrody na terenie UE, ale i poza nią. Nasz projekt mieści się w kategoriach projektu ‘strategicznego’ – trwa 10 lat i dostaliśmy na niego z pieniędzy europejskich prawie 22 mln euro – takiej skali projektu w ramach ‘LIFE’ Polska jeszcze nie realizowała” – powiedział PAP Adam Wasiak, zastępca dyrektora Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej.

Według aktualnych szacunków, bagna, torfowiska i obszary podmokłe zajmują około 1,4 miliona hektarów powierzchni Polski, z czego ponad 350 tysięcy hektarów znajduje się na obszarach chronionych Natura 2000. W raporcie z wdrażania Dyrektywy Siedliskowej stwierdzono, że stan większości z nich jest „niezadowalający bądź zły”.

„Wiemy, że torfowiska mogą spowolnić zmiany klimatyczne, bo torf ma niesamowite możliwości akumulacji węgla, oczyszczania wody, retencji. Ale żeby torfowisko było sprawne, musi mieć odpowiedni poziom wody. Kiedy poziom wody opadnie i torf się odsłoni, następuje proces osuszania i murszenia. W ten sposób jego dobroczynne właściwości zanikają. Ponieważ poziom wody w Polsce opada, torfowiska są w złym stanie i trzeba je ratować” – powiedział w rozmowie z PAP Przemysław Musiał z Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej.

Stan terenów podmokłych znajdujących się poza obszarami Natura 2000 nie jest znany i wymaga identyfikacji oraz opisu. Te niezinwentaryzowane dotychczas tereny zostały na potrzeby projektu nazwane obszarami Zielonej Infrastruktury. W ich skład wchodzą między innymi korytarze ekologiczne znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie terenów podmokłych objętych ochroną. Włączenie do programu Wetlands Green Life obszarów Zielonej Infrastruktury jest warunkiem koniecznym do kompleksowej poprawy stanu bagien, torfowisk i terenów podmokłych.

Projekt obejmie wszystkie siedliska torfowisk, bagien i terenów podmokłych na terenie całej Polski.

„W pierwszej kolejności chcemy dokładnie policzyć i określić stan tych terenów. Chcemy to zrobić we współpracy z Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska. Potem wydamy rekomendacje do podjęcia działań ochronnych” – powiedział Przemysław Musiał.

Zaplanowane w ramach projektu Wetlands Green Life kierunki działań obejmą między innymi renaturyzację i odtwarzanie zdegradowanych siedlisk przyrodniczych przy jednoczesnym wzmacnianiu zagrożonych populacji flory i fauny. Ważnym elementem będzie również konserwacja oraz odtworzenie urządzeń regulujących stan wody. Ponadto prowadzone będą prace, których celem będzie przywrócenie naturalnego przebiegu zjawisk hydrologicznych w rzece (tzw. reżimu hydrologicznego) i zwiększenie zdolności retencyjnych siedlisk leśnych i nieleśnych. Określone zostaną też zasady gospodarowania wokół cennych siedlisk bagien, torfowisk i terenów podmokłych. Powstaną karty informacyjne z określeniem stanu siedlisk na obszarach Zielonej Infrastruktury nieobjętych siecią Natura 2000. Zostaną zaproponowane działania ochronne i naprawcze.

Twórcom projektu zależy na podniesieniu zwierciadła wód gruntowych, stabilizacji ich poziomu, oraz przywróceniu naturalnego procesu, który powstrzyma procesy murszenia i na nowo uruchomi proces torfotwórczy. Po wprowadzeniu zmian, specjaliści liczą na wzrost wskaźników różnorodności biologicznej oraz poprawy właściwości chemicznych wód.

Istotnym elementem programu Wetlands Green Life jest jego aspekt edukacyjny.

„Uważamy, że edukacja społeczeństwa jest niezmiernie istotna. We współpracy w Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie chcemy otworzyć nowy kierunek studiów, na którym kształcić się będą specjaliści w zakresie zarządzania terenami podmokłymi na obszarze Natura 2000” – powiedział Przemysław Musiał. I dodał: „Powstanie też jedna wielka baza danych, w której zebrane zostaną informacje uzyskane podczas realizacji projektu. Pomoże to nie tylko w prowadzeniu długoterminowych badań, ale posłuży również do opracowania przepisów prawnych na poziomie krajowym i unijnym”.

Budżet projektu przewiduje również finansowanie dla inicjatyw oddolnych i lokalnych związanych z polepszeniem stanu bagien i torfowisk, dlatego kierujący projektem zapraszają już dziś do współpracy organizacje pozarządowe i samorządy.(PAP)

Autorka: Urszula Kaczorowska

uka/ agt/