We wsi Walewice odnaleziono kolejne fragmenty bombowca PZL-37 „Łoś"

Akcja stanowiła zwieńczenie trzyletnich poszukiwań w Walewicach w pow. bełchatowskim szczątków polskiego bombowca, prowadzonych przez grupę pasjonatów wraz z Towarzystwem Miłośników Dziejów Pabianic.

- To finał naszych poszukiwań w tym miejscu fragmentów samolotu „Łoś”. W pierwszych dniach II wojny światowej niemieckie siły powietrzne Luftwaffe zestrzeliły cztery takie maszyny w woj. łódzkim, w tym jedna z nich wylądowała awaryjnie w Walewicach. Trzy pozostałe zostały strącone nad miejscowościami Ślądkowice, Dłutówek i Patok - powiedział w niedzielę PAP inicjator akcji Bernard Kokczyński.

Do tej pory nie zachował się żaden samolot PZL-37 „Łoś”. W Polskich Zakładach Lotniczych w Mielcu można oglądać jedynie jego pełnowymiarową replikę.

Kokczyński przypomniał, że we wrześniu 1939 roku Wojsko Polskie dysponowało około 70 nowoczesnymi bombowcami PZL-37 „Łoś”, a kolejne dwusilnikowe maszyny czekały jeszcze w halach montażowych. Były one uznawane za ówczesny szczyt polskiej myśli technicznej. Maszyna była uzbrojona w trzy karabiny maszynowe i mogła zabrać na pokład 2580 kg bomb: dwie masywne w luku znajdującym się w kadłubie i 18 ładunków w lukach umieszczonych w centralnej części skrzydeł.

W pierwszych dniach II wojny światowej „Łosie” wykonywały loty rozpoznawcze i uderzeniowe przeciw niemieckim kolumnom zmotoryzowanym.

- Poszukiwany przez nas egzemplarz to wersja B o numerze 72.111. Był on na wyposażeniu 212. eskadry bombowej, która walczyła w składzie 210. Dywizjonu Bombowego złożonego z załóg i personelu 1. Pułku Lotniczego w Warszawie – wyjaśnił inicjator akcji.

Maszyna została zestrzelona w okolicach Walewic 4 września 1939 r. Wcześniej była ścigana od strony Wolskiego Folwarku przez dwa niemieckie samoloty myśliwskie Messerschmitt Bf 109. Po zestrzeleniu samolot wylądował awaryjnie na jednym z pól uprawnych. Już na ziemi eksplodowała w nim jedna z bomb, rozrywając „Łosia” na kawałki, z których wiele do dziś znajduje się pod ziemią.

Dlatego – jak tłumaczył archeolog Jacek Ziętek - prace badawcze polegały otworzeniu wykopu o długości 80 m i 15 m szerokości w miejscu wyznaczonego epicentrum spoczywających szczątków samolotu.

- Zdjęliśmy mechanicznie ładowarką warstwę darni, a następnie namierzyliśmy części samolotu, które zagłębiły się w ziemię. W związku z tym w niektórych miejscach kopiemy na głębokość ponad jednego metra. W ten weekend przebadaliśmy połowę terenu. Do poszukiwań pozostałego terenu wrócimy za dwa tygodnie – wyjaśnił.

Koordynator akcji poinformował, że pierwszą część finałowych poszukiwań można uznać za udaną, ponieważ odnaleziono kolejne fragmenty samolotu, m.in. elementy poszycia, tabliczkę znamieniową z symbolami PZL, łuski amunicji broni pokładowej, części od akumulatora, a także elementy skórzanego mapnika.

W ubiegłych latach dzięki podobnym akcjom badawczo-archeologicznych odnaleziono ponad 1000 elementów samolotu. Dzięki nim potwierdzono również konkretne miejsce lądowania zestrzelonego przez Niemców „Łosia”.

- Ratujemy, co się da, bo wiele elementów pod wpływem długiego okresu leżenia w ziemi uległa już całkowitemu zniszczeniu. Z kolei większe części, jak koła, silniki, blacha zostały zabrane przez mieszkańców i były wykorzystywane w gospodarstwie. Odnalezione przez nas wartościowe elementy, po oczyszczeniu i klasyfikacji zostały przekazane do Muzeum Regionalnego w Bełchatowie. Wiele z nich nosi ślady po pożarze oraz eksplozji. Do najcenniejszych znalezisk należą obecnie tabliczki znamionowe oraz magazynek od lekkiego lotniczego karabinu maszynowego wz. 37 nazywanego „szczeniakiem” – podkreślił Kokczyński. (PAP)

bap/ mow/