Przydacz: proces ekshumacji na Wołyniu przebiega zbyt wolno

Spotkanie prezydentów Polski i Ukrainy rozpoczęło się w piątek, o godz. 10. Polski prezydent przywitał ukraińskiego przywódcę na dziedzińcu Pałacu Prezydenckiego. Jak zapowiedziała Kancelaria Prezydenta, piątkowe rozmowy mają skupiać się wokół zagadnień bezpieczeństwa, gospodarki i kwestii historycznych.

Na temat spotkania prezydentów na antenie telewizji wPolsce24 wypowiadał się szef BPM. W jego ocenie spotkanie to będzie początkiem „urealniania” relacji między Polską a Ukrainą.

Pytany o kwestię ekshumacji na Wołyniu, Przydacz podkreślił, że proces ten przebiega zbyt wolno. Jak zaznaczył, ekshumacje są obecnie prowadzone w dwóch lokalizacjach - w Puźnikach oraz pod Lwowem, podczas gdy według szacunków historyków miejscowości, w których takie prace powinny zostać przeprowadzone, jest w zachodniej Ukrainie ponad tysiąc.

Przydacz krytykował stronę rządową, mówiąc m.in., że „głaskaniem strony ukraińskiej” do niczego się nie dojdzie. Jego zdaniem „sam fakt twardej postawy prezydenta Karola Nawrockiego wobec prezydenta Zełenskiego powoduje, że w dialogu polsko-ukraińskim pojawiają się kolejne decyzje po stronie ukraińskiej”. - Słyszymy o Hucie Pieniackiej, słyszymy o kolejnych miejscowościach. Tego by nie było, gdyby nie dobra dyplomacja i postawa Karola Nawrockiego - przekonywał szef BPM.

O cel spotkania prezydentów w porannym programie Wirtualnej Polski pytany był także szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Sławomir Cenckiewicz. - Jeśli przełomem będzie „większa chemia między prezydentami”, to będzie znaczący postęp w relacjach polsko-ukraińskich, ale mówiąc bardziej merytorycznie, chciałbym, żeby wszystkie powody, dla których te relacje nie wyglądają tak, jak powinny, również między prezydentami, ustąpiły - powiedział.

W kontekście skomplikowanych relacji między przywódcami szef BBN wyraził opinię, że prezydent Zełenski „angażował się w kampanię kontrkandydata Karola Nawrockiego”, podczas gdy polski prezydent ma „doświadczenia negatywne z relacji polsko-ukraińskich związanych z kwestiami historycznymi”, bo „jako prezes IPN-u prowadził kwestię ekshumacji przez wiele lat”. Jak dodał, sprawa ekshumacji „prostu gdzieś ugrzęzła” wbrew „optymistycznym komunikatom ministra Pawła Kowala”.

Pełnomocnik rządu ds. odbudowy Ukrainy Paweł Kowal w środę przedstawił na platformie X wyniki kolejnej tury rozmów Polsko-Ukraińskiej Grupy Roboczej ds. godnych pochówków. Zaznaczył, że w 2025 roku ekshumacje na Ukrainie odbyły się w Puźnikach (obwód tarnopolski) oraz w Starych Zboiskach (obecnie w granicach Lwowa). Jak przekazał, plan ekshumacji na 2026 r. przewiduje prace w miejscowościach: Huta Pieniacka, Ugły i Ostrówki, a także prace w kolejnych miejscach na terenie Puźnik i Lwowa. Dodał, że jeszcze w tym roku odbędzie się rekonesans we wsi Ugły, który ma na celu przygotowanie do pełnowymiarowych prac poszukiwawczych w 2026 roku.

Na temat piątkowego spotkania prezydentów w rozmowie na kanale „Dziennika Gazety Prawnej” wypowiedział się także rzecznik prezydenta Rafał Leśkiewicz. Podkreślił, że wszystkie kwestie, które mają być poruszone przez przywódców, są dla kancelarii „równolegle ważne”. - Również kwestie historyczne - zaznaczył.

Jak podkreślił Leśkiewicz, „to nie jest tak, że powinniśmy zrezygnować - mimo że trwa wojna na Ukrainie - z domagania się od władz Ukrainy wydawania zgód na prace poszukiwawcze i ekshumacyjne na Wołyniu”. - To jest tak samo ważne jak sprawy bezpieczeństwa i sprawy związane z gospodarką - ocenił rzecznik prezydenta. Dodał, że „nam zależy na systemowym rozwiązaniu tego problemu”.

- To nie jest tak, że kwestia ta jest ponad pozostałymi, które będą podejmowane w rozmowach prezydentów, ona jest równie ważna jak kwestie bezpieczeństwa, ona jest równie ważna jak pokój na Ukrainie - mówił Leśkiewicz. Ocenił, że nie jest wytłumaczeniem, że trwa wojna, bo na zachodniej Ukrainie prace ekshumacyjne można prowadzić i robili to na przykład Niemcy.

Polskę i Ukrainę od wielu lat różni pamięć o roli Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii, które w latach 1943-1945 dopuściły się ludobójczej czystki etnicznej blisko 100 tys. polskich mężczyzn, kobiet i dzieci. Od wiosny 2017 r. trwał spór wokół zakazu poszukiwań i ekshumacji szczątków polskich ofiar wojen i konfliktów na terytorium Ukrainy, wprowadzonego przez ukraiński IPN. Zakaz został wydany po zdemontowaniu pomnika UPA w Hruszowicach w kwietniu 2017 r.

Decyzja o zniesieniu obowiązującego od 2017 r. moratorium na poszukiwania i ekshumacje szczątków polskich ofiar zbrodni wołyńskiej została ogłoszona pod koniec listopada 2024 r. podczas wspólnej konferencji prasowej szefów dyplomacji Polski i Ukrainy, Radosława Sikorskiego i Andrija Sybihy. Ukraina potwierdziła wówczas, że „nie ma żadnych przeszkód do prowadzenia przez polskie instytucje państwowe i podmioty prywatne we współpracy z właściwymi instytucjami ukraińskimi prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych na terytorium Ukrainy, zgodnie z ustawodawstwem ukraińskim”. Zadeklarowała też „gotowość do pozytywnego rozpatrywania wniosków w tych sprawach”. (PAP)

ef/ mbed/ mja/ agzi/

Polska, Warszawa