Weszły w życie zmiany w procedurze cywilnej; chodzi m.in. o odciążenie sądów okręgowych

To kolejne zmiany w procedurach cywilnych - ostatnio duże modyfikacje w przepisach K.p.c. - weszły w życie latem 2021 r. i były po części wymuszone trwającą wówczas pandemią koronawirusa.

Natomiast przygotowana przez resort sprawiedliwości reforma procedury cywilnej, która w większości w sobotę weszła w życie, została przyjęta przez Sejm w styczniu br. W marcu Sejm rozpatrzył senackie poprawki, a w kwietniu nowelizację podpisał prezydent Andrzej Duda.

Jedna z głównych zmian ma według autorów przyspieszyć i uprościć postępowania cywilne, szczególnie postępowania uproszczone oraz sprawy gospodarcze. Chodzi o przepisy przewidujące, że sądy okręgowe zostaną odciążone od nadmiaru spraw poprzez podniesienie wartości przedmiotu sporu z 75 tys. zł do 100 tys. zł. Sprawami, w których wartość przedmiotu sporu będzie niższa niż 100 tys. zł zajmą się, działające w danym okręgu, sądy rejonowe.

W uzasadnieniu tych przepisów resort wskazywał, że zmierzają one "do uproszczenia obowiązujących procedur, co przełoży się na zmniejszenie obciążenia sądów pracą i skrócenie czasu trwania postępowań". "Celem zmian jest także ułatwienie stronom i pełnomocnikom kontaktu z sądem, ułatwienie konsumentom dochodzenia swoich praw na drodze sądowej oraz wypełnienie luk w obowiązującym prawie" - wskazywało MS.

Nowe przepisy określają m.in. minimalne wymogi dotyczące struktury pism wnoszonych przez profesjonalnych pełnomocników. W noweli wskazano m.in., że pisma takie powinny zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe.

Ponadto nowelizacja wprowadza zupełnie nowe postępowanie z udziałem konsumentów, które - zdaniem autorów - wzmocni ich pozycję procesową wobec przedsiębiorców. W takich postępowaniach konsument będzie mógł "wytoczyć powództwo również przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania", a przepisy o postępowaniu z udziałem konsumentów będą miały zastosowanie także w przypadku, gdy przedsiębiorca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej.

Uchwalone rozwiązania doprecyzowują także przepisy o tzw. doręczeniach komorniczych, uelastycznią przebieg posiedzeń przygotowawczych oraz sposób wydawania, uzasadniania i doręczania postanowień wydawanych na posiedzeniach niejawnych.

Zmiany poszerzają też katalog pism stanowiących nadużycie prawa procesowego. Będą one pozostawiane w aktach sprawy bez podejmowania dalszych czynności. Argumentowano, że chodzi o sytuacje, gdy ktoś "zasypuje" sądy biurokratycznymi skargami, które nic nie wnoszą do sprawy, tylko powtarzają te same argumenty.

Przepisy zakładają również usprawnienie procesu negocjacyjnego dotyczącego ustalania wynagrodzenia biegłych sądowych. Sądowi pozostawiona zostanie swoboda decyzji w sprawach, w których wynagrodzenie biegłego nie będzie przekraczać 5 tys. zł, a jedna ze stron zgodziła się na zaproponowane przez biegłego wynagrodzenie i zapłaciła zaliczkę.

Zmiany mają także zwiększyć dostęp wierzycieli do instytucji zabezpieczenia roszczeń pieniężnych przed wszczęciem lub w toku procesu, poprzez obniżenie opłat komorniczych i powiązanie ich wysokości z rzeczywistymi efektami pracy komornika.

W sobotę w życie weszła zdecydowana większość zmian zawartych w nowelizacji. Jednocześnie jeden z przepisów przewiduje, że minister sprawiedliwości ma dokonać przeglądu funkcjonowania nowych przepisów K.p.c. oraz przedłożyć Sejmowi i Senatowi pisemną informację o skutkach tej nowelizacji po upływie trzech lat. Jedynie niektóre z przepisów noweli, odnoszące się do kwestii informatycznych, mają wejść w życie za kilka miesięcy.

Natomiast dwa tygodnie po ogłoszeniu nowelizacji weszły już niektóre z jej zapisów, w tym ten budzący największe kontrowersje podczas prac legislacyjnych i dotyczący publikacji przeprosin orzeczonych wyrokiem sądu. Zgodnie z tym zapisem zmieniły się zasady publikacji przeprosin ws. naruszenia dóbr osobistych. Przewidziano, że jeśli pozwany nie opublikuje przeprosin, sąd może nakazać ich opublikowanie na łamach ogólnodostępnego Monitora Sądowego i Gospodarczego na koszt pozwanego. Treść oświadczenia mogą powielać inne media, a sąd może również nałożyć na pozwanego do 15 tys. zł grzywny. Poprawki, zmierzające do wykreślenia tego przepisu, wprowadził Senat, ale zostały one odrzucone przez Sejm.(PAP)

autorzy: Mateusz Mikowski, Marcin Jabłoński

mm/ mja/ dki/